Wat is psychotherapie?

Psychotherapie gaat over verandering

Het is een effectieve gespreksbehandelmethode voor psychische problemen en stoornissen. Gesprekken tussen de cliënt(en) en de deskundige hulpverlener staan centraal. Bij Koplopers kan de cliënt een individu, een gezin of een groep zijn; tussen 4 en 23 jaar.

De behandelingen zijn kort als het kan en langdurig als dat nodig is, omdat bij sommige ernstige psychische problematiek het belangrijkste effect van de behandeling pas na lagere tijd (ongeveer een jaar) te behalen is.

Alleen als psychotherapie door een BIG-geregistreerde psychotherapeut (of psychiater/klinisch psycholoog) wordt verricht, voldoet deze aan de kwaliteitseisen die door de overheid zijn vastgesteld. De behandelaren van Koplopers zijn BIG-geregistreerde psychotherapeuten.

Doel

Psychische klachten verminderen of beter hanteerbaar maken, dat is het doel van psychotherapie. Daarbij is de inzet van de cliënt even belangrijk als de deskundigheid van de psychotherapeut.

Het resultaat is afhankelijk van de aard van de problemen en iemands eigen mogelijkheden. Voor een cliënt is psychotherapie vaak hard werken. Het proces gaat vaak gepaard met ups en downs.

Een geslaagde psychotherapie garandeert niet dat de cliënt de rest van zijn of haar leven gelukkig zal zijn en kan aan een heleboel omstandigheden niets veranderen. Maar met behulp van psychotherapie is het wel goed mogelijk dat de cliënt de problemen beter leert hanteren.

Wanneer psychotherapie

Psychotherapie is volgens de richtlijnen de eerste keuze behandeling bij angst-, stemmings- en persoonlijkheidsstoornissen. Het is de voorkeursbehandeling voor kinderen, volwassenen en ouderen met zowel enkelvoudige als meervoudige, complexe psychische problematiek, en vaak persoonlijkheidsproblematiek.

Psychotherapie kent grote verscheidenheid in
– de verschillende behandelingssituaties (ambulant, dagklinisch en klinisch);
– de verschillende soorten van behandelintensiteit;
– de keuze voor de verschillende methoden en technieken.

Vormen

Een psychotherapeutische behandeling kent een vaste systematiek of consistentie in het hanteren van de therapeutische relatie met de cliënt. Maar dit kan op veel manieren vorm krijgen. Zo kan psychotherapie worden gegeven als ‘individuele’ psychotherapie, een groepspsychotherapie of een systeembehandeling.

De belangrijkste vormen van psychotherapie, waarbinnen diverse methoden kunnen worden toegepast, zijn:

Cognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie is voortgekomen uit gedragstherapie en cognitieve therapie. Bij gedragstherapie ligt de nadruk op het wijzigen van gedragspatronen die emotionele problemen in stand houden. Bij cognitieve therapie ligt de nadruk op het wijzigen van de manier van denken die patiënten hanteren.

Binnen de cognitieve gedragstherapie, ligt de nadruk soms meer op de manier van denken en interpreteren van de patiënt, soms meer op de manier van doen en laten.

De behandelingen zijn klacht- of probleemgericht en kortdurend van opzet. De therapeut werkt veel met oefeningen en huiswerk. De meeste behandelingen nemen tussen de tien en vijfentwintig zittingen in beslag.

Psychoanalyse en psychoanalytische psychotherapie 
Zowel de psychoanalyse en psychoanalytische psychotherapie gaat ervan uit dat we ons vaak niet bewust zijn van de drijfveren van ons gedrag. Soms wordt iemand in zijn of haar functioneren geremd door gevoelens die niet alleen met actuele gebeurtenissen te maken hebben.

Het doel van psychoanalyse en psychoanalytische psychotherapie is het bewust maken van verborgen gedachten en gevoelens. Dat maakt het mogelijk om psychische problemen beter te begrijpen, te verwerken en op zoek te gaan naar andere mogelijkheden om met deze situaties om te gaan.

Psychoanalyse gaat uit van een intensief therapeutisch contact: de patiënt ligt vier of vijf keer per week op een bank, de psychotherapeut zit op een stoel erachter. Een psychoanalyse duurt doorgaans meerdere jaren. Deze vorm van psychotherapie komt bijna niet meer voor en wordt niet aangeboden bij Koplopers.

Bij psychoanalytische psychotherapie is de therapie minder intensief: de patiënt komt tweemaal per week tot eenmaal per twee weken. Anders dan bij psychoanalyse zitten patiënt en psychotherapeut tegenover elkaar. Psychoanalytische psychotherapie duurt over het algemeen één tot enkele jaren.

Cliëntgerichte psychotherapie
Cliëntgerichte psychotherapie werd tot voor kort Rogeriaanse psychotherapie genoemd, naar haar belangrijkste grondlegger, de Amerikaanse psycholoog Carl Rogers. Cliëntgerichte psychotherapie is persoonsgericht, procesgericht en pragmatisch.

Persoonsgericht betekent in de eerste plaats dat de cliënt als persoon centraal staat. In de tweede plaats betekent het dat de cliënt zelf bepaalt wat hij of zij wel en niet in de therapie aan de orde wil stellen, hoe ver hij of zij daarin wil gaan, enzovoorts.

Procesgericht wil zeggen dat de therapie een proces is dat erop gericht is het denken, voelen en handelen te (her)integreren.

Pragmatisch houdt in dat de therapeut niet aan één manier van werken vastzit, maar meerdere benaderingswijzen kent.

Relatie- en gezinstherapie (systeemtherapie)
Relatietherapie en gezinstherapie zijn twee specifieke vormen van psychotherapie. Omdat bij Koplopers geen volwassenen worden behandeld, behoort relatietherapie niet tot het aanbod. Gezinstherapie uiteraard wel.

Kenmerkend voor deze vorm van therapie is dat gezinsleden samen in therapie zijn. In de gesprekken staan de problemen van een of meerdere betrokkenen centraal. In de therapie kunnen de deelnemers zich bewust worden van onderlinge reacties op elkaar en begrijpen welke invloed zij op anderen hebben. Vaak wordt er huiswerk afgesproken, bijvoorbeeld om uit te proberen hoe het bevalt om zaken anders te doen dan voorheen.

Groepspsychotherapie
Groepspsychotherapie vindt plaats in een groep van (meestal) acht tot tien patiënten, ieder werkt wel aan zijn of haar eigen problemen. De groep helpt daarbij. Deze vorm van psychotherapie is geschikt voor iedereen die ook met individuele psychotherapie behandeld kan worden.

Er zijn psychotherapiegroepen voor onder meer patiënten met angst- en stemmingsstoornissen, eetstoornissen, persoonlijkheidsstoornissen, arbeidsgerelateerde klachten, etc. Bij de keuze voor diverse vormen van groepspsychotherapie spelen meerdere factoren een rol, zoals de problematiek, de mogelijkheden en de persoonlijke voorkeur van de patiënt in relatie tot diens omstandigheden.

De doelstelling en duur van groepspsychotherapie kunnen verschillen. Er is bijvoorbeeld de kortdurende, klachtgerichte groepspsychotherapie en de langer durende meer persoonsgerichte groepspsychotherapie. Ook zijn er vormen van kortdurende persoonsgerichte groepspsychotherapie. De duur kan variëren van twaalf tot zestien sessies tot een aantal jaren.

Kinder- en jeugdpsychotherapie
Kinder- en jeugdpsychotherapie is bedoeld voor kinderen en jongeren van 0 tot 23 jaar en hun ouders of verzorgers. Zij hebben uiteenlopende problemen op psychisch, sociaal-emotioneel of gedragsmatig gebied.

Deze vorm van psychotherapie wordt toegepast als de ontwikkeling van het kind verstoord dreigt te raken of stagneert. De therapie begint met het zorgvuldig in kaart brengen van het functioneren van het kind en zijn of haar omgeving, zoals ouders en school. Daarna wordt de behandeling gekozen die het best aansluit bij zijn of haar problematiek. Tevens kan de therapeut ouderbegeleiding of -therapie aanbieden in groeps- of gezinsverband.

Integratieve psychotherapie (niet te verwarren met integratieve therapie)
Integratieve psychotherapie kan worden gedefinieerd als ‘het al dan niet in combinatie, op een verantwoorde en verantwoordbare wijze kunnen toepassen van verschillende methoden van behandeling’. De therapeut combineert bij de integratieve benadering de hierboven beschreven methoden en technieken die in verschillende therapeutische theorieën ontwikkeld zijn.

De behandelaren van Koplopers zijn op deze wijze opgeleid en de huidige psychotherapie-opleidingen zijn ook gebaseerd op integratieve psychotherapie.